donderdag 14 augustus 2014

Landart in Flevoland - 1 Robert Morris - Observatorium

Het stond al jaren op het verlanglijstje: de landart kunstwerken van de provincie Flevoland eens in het echt zien. Ik ken ze al jaren vanaf de foto's en internet. Maar afgelopen dinsdag ben ik er met een groepje medewerkers van de Provincie Drenthe en onder de begeleiding van Sophie van Steenderen van DestinationArt dan eindelijk geweest. Prachtig om ze te 'beleven', voorzien van alle informatie die de kunstwerken nog interessanter maken en niet te vergeten met de 'collega's voor één dag' die ook zeer geïnteresseerd waren.

Het oudste werk is van Robert Morris - Observatorium.




Tekst van Flevoland Erfgoed

Robert Morris heeft zich voor deze landschapskunst laten inspireren door de monumentale bouwwerken van soms duizend jaar oud, zoals Stonehenge. Midden in de polder heeft hij een bijzondere plek gemaakt, waar je de kosmos intens kan beleven. Het object geeft nauwkeurig de zonnewende aan. Het bestaat uit twee concentrische aardcirkels omgeven door graswallen. Staand binnen deze wallen, met de rug naar de ingang, zie je drie vizieren. De vizieren zijn in de graswallen uitgespaard. Het vizier op het oosten laat de zonsopgang op de ochtend van de eerste lente- en herfstdag zien. De zonsopgang, zichtbaar door het noordoostelijke vizier, luidt de zomer in, en het vizier in het zuidoosten de winter. Het vizier voor de lente- en herfstwende bestaat uit twee staalplaten en de vizieren voor de zomer- en winterwende worden gevormd door natuursteen brokken.

Doordat de binnenwand van de binnenste ring bekleed is met hardhout ontstaat een buitengewone akoestische effect. Je hoort, als je exact in het midden van de ring gaat staan, een echo die luider lijkt dan het originele geluid.

Dit is het tweede observatorium dat Morris gebouwd heeft. In 1971 heeft hij voor de kunstmanifestatie Sonsbeek buiten de perken op een terrein in Santpoort-Velzen de eerste, kleinere, versie gebouwd. In het najaar van 1971 werd het door bulldozers met de grond gelijk gemaakt. Augustus 1973 kreeg Morris van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders  6 ha. land toegewezen voor de herbouw van het observatorium. In 1977 is het Observatorium, onder leiding van de Robbert Morris, herbouwd bij Lelystad. In de nieuwe situatie heeft de kunstenaar de afmetingen aangepast aan de veel grootschaliger situatie in de Flevopolder. De diameter van het gehele complex is ruim 91 meter, de grootste hoogte van de wallen is 3,80 m.

Bij de aanleg lag dit monumentale werk vrij in de ruimte met zichtlijnen die ver over het polderlandschap reikten. Door de aanleg van de Hanzelijn en de nieuwe weg naar Dronten is het werk enigszins geïsoleerd komen te liggen en zijn de zichtlijnen vanuit het kunstwerk danig verstoord door treinverkeer, elektriciteitsmasten en bebouwing. 

Kunstenaar

Robert Morris werd op 9 februari 1931 in Kansas City, USA, geboren. Hij werd kunstenaar en kunstcriticus na een technische studie aan het Hunter College in New York. Hij geldt als pionier van de minimal- en process art en heeft mede door zijn theoretische opvatting een invloedrijke positie verworven. Overeenkomstig de principes van de minimal art zijn vorm, maat, proportie en onderlinge plaatsing in de ruimte cruciaal. Vanaf 1967/1968 construeert hij earth works (land art), zoals  Observatorium 2 (1977, Oostelijk Flevoland). In de jaren zeventig bouwt Morris een aantal labyrinten met als doel een onderzoek naar de relatie tussen architectuur en sculptuur.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten